Jak walczyć z fałszywymi referencjami w przetargu?

Przetarg to formalny proces wyłaniania wykonawcy lub dostawcy poprzez ogłoszenie przez zamawiającego (np. instytucję publiczną, firmę) zapotrzebowania na określone usługi lub produkty np. robót budowlanych i zbieranie ofert od zainteresowanych podmiotów.

Przetarg polega na zaproszeniu potencjalnych wykonawców lub dostawców do składania ofert na realizację zamówienia publicznego. Określa się w ogłoszeniu lub specyfikacji warunki o istotnym znaczeniu, jakie muszą zostać spełnione w celu ubiegania się o zamówienie. Wykonawca składa wymagane dokumenty oraz oświadczenia potwierdzające spełnienie warunków udziału w postępowaniu, które zamawiający wskazuje w ogłoszeniu o zamówieniu.

Do przetargu może przystąpić osoba fizyczna lub prawna, która spełnia wymagania określone w ogłoszeniu o przetargu lub specyfikacji przetargowej. Następnie, oferty są oceniane przez zamawiającego, który wybiera najlepszą ofertę i zawiera umowę z wybranym wykonawcą lub dostawcą. Jeśli wszystkie wymogi formalne są spełnione wtedy możemy mówić o rozstrzygnięcia przetargu. Przetargi są powszechnie stosowane przez instytucje publiczne, rządy oraz firmy prywatne, jako sposób na wyłonienie najlepszego wykonawcy lub dostawcy, zapewnienie konkurencyjności oraz przejrzystości w procesie wyboru.

Serwis bizzone.pl to cenne i wiarygodne źródło informacji na temat bieżących przetargów oraz inwestycji w Polsce. Codziennie na stronie publikowana jest aktualizowana baza przetargów i zapytań ofertowych z różnych sektorów gospodarki, a także szczegółowe zestawienie planowanych inwestycji. Dzięki temu narzędziu osoby szukające informacji na temat przetargów w Polsce mogą znaleźć w jednym miejscu najświeższe i najważniejsze informacje dotyczące zamówień publicznych.

Regulacje prawne i przepisy dotyczące przetargów

Przetargi publiczne są regulowane przez przepisy Prawo zamówień publicznych, które określają między innymi zasady postępowania przy przetargach, wymagania dla oferentów, kryteria oceny ofert oraz terminy składania ofert i ogłaszania wyników postępowania.

Prawo zamówień publicznych obowiązuje szereg jednostek publicznych (np. organy władzy publicznej, samorządy). Z kolei w sprawie rodzajów dokumentów jakich może żądać zamawiający obowiązuje rozporządzenie ministra.

Oświadczenia i dokumenty składane przez wybrany podmiot muszą potwierdzać, że wykonawca jest zdolny do realizacji zamówienia. W przypadku, gdy podano nieprawdziwe informacje w celu uzyskania przetargu zachodzą przesłanki wykluczenia wykonawcy. Fałszywe referencje częściej są spotykane w mniejszych zamówieniach i dotyczą podmiotów prywatnych.

Przedłożenie fałszywych referencji w postępowaniu przetargowym stanowi zwykłe przestępstwo i podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Każdy kto przedkłada dokument poświadczający nieprawdę lub nierzetelny dokument w celu uzyskania korzyści podlega karze. Nowelizacja Prawa zamówień publicznych spowodowała, że możliwość wykluczenia z postępowania wykonawcy posługującego się fałszywymi referencjami jest trudniejsza. Zależy to od tego czy zamawiający zawarł w ogłoszeniu lub specyfikacji możliwość takiego wykluczenia.

Co powinny zawierać referencje wykonawcy?

Referencje mają udokumentować, że wykonawca posiada odpowiednią wiedzę i doświadczenie, umożliwiające mu wykonanie przedmiotu zamówienia. Referencje to dokument potwierdzający zakres wykonanych usług wraz z podaniem ich wartości, przedmiotu, dat wykonania i podmiotów, dla których dostawy czy usługi zostały wykonane.  Często referencje ograniczają się do potwierdzenia realizacji określonego zamówienia. Dlatego pojawiają się pewne wątpliwości. Krajowa Izba Odwoławcza przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych stwierdziła, że referencje nie muszą zawierać wartości wykonanego zamówienia. Gdy przedmiotem zamówienia były usługi, referencje powinny zawierać informację o należycie wykonanych w przeszłości zamówieniach. Jeśli przedmiotem zamówienia mają być roboty budowlane, to należy wskazać wartość wcześniej realizowanych zamówień. Jest to związane z faktem, że warunkiem udziału w postępowaniu jest wykonanie w przeszłości określonych robót za określoną kwotę. Treść referencji jest uzależniona od tego co jest przedmiotem przetargu (usługi czy roboty budowlane). Nie ma znaczenia data wystawienia referencji, mogą one być wystawione po dniu składania ofert, jeśli potwierdzają wykonane świadczenia.

Czy zamawiający może sprawdzić referencje?

Kiedy i w jaki sposób zamawiający może zweryfikować referencje? Jak ocenić czy są to fałszywe referencje? Kiedy pojawia się możliwość popełnienia przestępstwa i co daje podstawę do wykluczenia wykonawcy? Jeśli wykonawca w innym postępowaniu złożył fałszywą referencję to zamawiający może wykluczyć go w obecnym przetargu?

Zamawiający może zwrócić się do podmiotów, które figurowały jako wystawiający referencje w ofertach, aby zweryfikować jakość i rzetelność usług lub produktów oferowanych przez wykonawców. Jeśli podmiot realizował inwestycję publiczną w ramach przetargu, to oznacza, że stosowane było prawo zamówień publicznych. Wiele informacji można zweryfikować na stronie zamawiającego w dostępnej dokumentacji. Część informacji można również wyszukać w internecie. Należy odszukać informacje na temat wybranego wykonawcy (informacja o wyborze), zakres jego obowiązków, termin realizacji zamówienia czyli opis przedmiotu zamówienia. Można dowiedzieć się jaką wykonawca złożył ofertę oraz jaka była wartość przetargu.

Gdy zamawiający ma wątpliwości do przedstawionych referencji może:

• zwrócić się o stosowne wyjaśnienia do wykonawcy,

• zwrócić się do zamawiającego określonego w referencjach zamówienia o przekazanie dodatkowych informacji,

• wystąpić o potwierdzenie wystawienia referencji.

Warto zastanowić się jeszcze na etapie rozpatrywania ofert i w postępowaniu wyboru oferty, czy którekolwiek dokumenty budzą wątpliwości. Nieprawdziwe informacje zawarte w referencjach mogą dotyczyć danych tj. wartość usługi. Wykonawca mógł zawrzeć z innymi wykonawcami porozumienia mające na celu wyeliminowanie konkurencji. Na podstawie art. 24 Pzp możliwe jest wykluczenie nieuczciwego wykonawcy.

Podsumowanie

Fałszywe referencje czy też posługiwanie się fałszywymi dokumentami może spowodować dotkliwe konsekwencje dla nieuczciwego przedsiębiorcy. Oprócz kar pozbawienia wolności, może mieć problemy w dalszej działalności gospodarczej, np. braniu udziału w innym przetargu. Sam wykonawca, jeśli zostało udowodnione fałszerstwo naraża się na odpowiedzialność także karną. Organy ścigania mogą prowadzić postępowanie odnośnie możliwości popełnienia przestępstwa. Nie tylko zamawiający może sprawdzać fałszywą referencję. Może to także zrobić konkurencja.