Do jakiej kwoty nie trzeba robić zapytania ofertowego?
Zapytanie ofertowe co to takiego? Czy przedmiot zamówienia lub wartość zamówienia może powodować naruszenie dyscypliny finansów publicznych? Czy zamawiający, będący przedsiębiorcą prywatnym, w celu uzyskania przedmiotu zamówienia, musi stosować procedury zamówienia ofertowego? Czy na tle ustawy prawo zamówień publicznych możliwe jest nie stosowanie, niekiedy skomplikowanych procedur do wyboru wykonawcy? Czy zamówienia bagatelne umożliwiają zamawiającemu publicznemu wybór najkorzystniejszej oferty bez stosowania ustawy Pzp?
W tym artykule, na podstawie różnych aspektów prawnych i finansowych wynikających z ustawy Prawo zamówień publicznych, zastanowimy się, czy zamawiającego (w postaci podmiotu sektora publicznego lub przedsiębiorstwa prywatnego) w sprawie zamówienia publicznego, zawsze obowiązują tryby postępowania w formie zapytania ofertowego?
Nadrzędnym i priorytetowym celem udzielania zamówień publicznych jest zawsze dążenie do wyłonienia najlepszego dostawcy towaru lub wykonawcy usługi. Zatem najprościej ujmując, zapytanie ofertowe ma na celu zaproszenie do wzięcia udziału w postępowaniu składania ofert, którego efektem będzie dostarczenie przez wyłonionego wykonawcę konkretnego produktu (lub usługi), którego ów zapytanie dotyczyło. Równie ważny dla wykonawców do złożenia oferty, ale i zamawiającego, aby zamówienia publiczne były udane, jest precyzyjny i jednoznaczny opis przedmiotu zamówienia.
Dostosowując regulacje prawne ustawy Pzp, ustawodawca początkowo zamierzał zdefiniować zamówienia bagatelne. Przepis ten miał przyjąć brzmienie: "Do udzielania zamówień klasycznych, których wartość, bez podatku od towarów i usług, dotycząca jednorazowego zakupu, jest mniejsza niż 130 000 złotych, nie mniejsza jednak niż 50 000 złotych, zwanych dalej zamówieniami bagatelnymi, udzielanych przez zamawiających publicznych".
Zamiast tego ustawodawca zdecydował się na określenie w art. 2 ust. 1 pkt 1 nowej (od 01 stycznia 2021 r.) ustawy Prawo zamówień publicznych progu bagatelności. Oznacza on kwotę zakupu, poniżej której nie trzeba stosować przepisów tej ustawy i wynosi 130.000 zł.
Jakie są zasady zamówień publicznych?
Ustawodawca, w przepisach ustawy Pzp, zawał główne zasady, kiedy zamówienie publiczne przekracza wartość progu bagatelności i progów unijnych, które w drodze obwieszczenia co 2 lata publikuje w Monitorze Polskim Prezes Urzędu Zamówień Publicznych. Przy czy inne są progi, jeśli przedmiotem zamówienia są roboty budowlane, a inne (dodatkowo podzielone ze względu na podmiot publiczny z sektora finansów publicznych i spoza niego, który składa zamówienie) na dostawy/usługi oraz usługi społeczne.
Tym samych zwolnieni z ich stosowania są wszyscy zamawiający publiczni i subsydialni (przedsiębiorcy prywatni, którzy finansują w ponad 50% swoje przedsięwzięcie ze środków publicznych), których wartość produktów lub usług zamawianych nie przekracza 130 000 zł.
Dobrą i zalecaną praktyką jest utrzymanie tych standardów, ponieważ zasady te gwarantują ład i przejrzystość w finansach publicznych. Należy tu przytoczyć, przede wszystkim:
zasadę jawności można ją zachować choćby przez umieszczenie dokumentów oraz informacji o i z postępowania na stronie internetowej zamawiającego;
zasadę bezstronności i obiektywizmu uzyskamy przez niedopuszczanie do postępowania po stronie zamawiającego publicznego, osób spokrewnionych lub w jakikolwiek sposób powiązanych z wykonawcą;
zasadę uczciwej konkurencji zamawiający zapewni, jeśli zagwarantuje równy dostęp wszystkim wykonawcom, zwłaszcza mniejszym podmiotom, ograniczając wykorzystywanie monopolu na rynku większym podmiotom (jeśli udział takiego podmiotu będzie do przewidzenia przed rozpoczęciem procedury składania ofert);
zasadę równości zamawiający uzyska przez zastosowanie ww. zasad zamówień publicznych oraz jeśli w toku całego postępowania, nie dopuści do dyskryminowania ani preferowania żadnego uczestnika przystępującego do tego postępowania;
zasadę efektywności skoro najważniejszą zasadą zamówień publicznych jest dążenie do wyłonienia najlepszego dostawcy towaru lub wykonawcy usługi, to zasadę efektywności uzyska się przez udzielenie zamówienia wykonawcy z najkorzystniejszą ofertą, wypełniającą pod względem ekonomicznym, warunki techniczne, jakościowe, środowiskowe oraz kosztowe.
Do jakiej kwoty nie trzeba ogłaszać przetargu?
Wartość tej kwoty jest precyzyjnie wskazana art. 2 ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. 2022 poz. 1710 tj.) i jest 130 000 zł netto.
Ważne jest tu słowo netto, ponieważ przy precyzyjnym obliczaniu wartości zamówień publicznych, nie uwzględnia się podatku VAT (każda zmiana wysokości tego podatku generowałaby konieczność dostosowywania ustawy Pzp).
Skoro zatem wartość nie przekracza i nie jest nawet równa kwocie 130 000 zł, zamawiający publiczny ma prawo do bezpośredniego udzielenia zamówienia (np. z wolnej ręki), tzn. że nie ma obowiązku udzielania zamówień publicznych w rygorystycznych ramach tej ustawy.
Jednak, aby unikać i nie narażać się na zarzuty naruszania dyscypliny finansów publicznych, ponieważ nadal mowa tu o wydatkowaniu środków publicznych, zaleca się w jednostkach zamawiających stworzenie regulaminów i inny wewnętrznych uregulowań do udzielania zamówień bagatelnych w podziale na różne kwoty, które zapewnią równe traktowanie wykonawców i uczciwą konkurencję składającym oferty.
Potwierdzeniem powyższego, jest art. 44 ust. 3 ustawy o finansach publicznych, który obowiązuje także w odniesieniu do zamówień poniżej progu 130.000 zł, a stanowi, że wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokościach ustalonych w:
Ustawie budżetowej.
Uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego.
Planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych.
Jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków. Wydatki publiczne powinny być dokonywane:
W sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad:
uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów,
optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów.
W sposób umożliwiający terminową realizację zadań.
W wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.
Należy tu wspomnieć, że nie są zobowiązani do stosowania postępowania ofertowego zamawiający prywatni (przedsiębiorcy), lecz i oni powinni posiadać własne wewnętrzne regulacje dotyczące wyłaniania najlepszej oferty. Ułatwi to również sporządzenie rzetelnego opisu przedmiotu zamówienia oraz jednoznacznie określić wymagania, dzięki czemu nie powstaną wątpliwości, wydłużające cały proces wyboru najlepszej oferty.
Czy zamówienie poniżej 30 000 euro jest zamówieniem publicznym?
Wychodząc z założenia, że zamówieniem publicznym nie są świadczenia z umów nieodpłatnych (np. darowizna, użyczenie czy zlecenie bez wynagrodzenia), to za każde wykonanie robót budowlanych, dostaw czy usług wykonawcy przysługuje wynagrodzenie od zamawiającego.
W takim rozumieniu nie jest istotna kwota zamówienia publicznego, lecz to, że jest odpłatne. Wobec tego bez znaczenia jest poziom 130 000 zł (do niedawna było to 30 tys. euro. Obecnie określona w ustawie kwota 130.000 zł zbliżona jest do wyrażonej w złotych kwoty 30 tys. euro) i ma on jedynie charakter informujący. W postępowaniu, w którym przedmiotem jest ogłoszenie na kwotę równą lub wyższą, oznacza li tylko, że na zamawiającym ciąży obowiązek stosowania ustawy Pzp.
